از سال 86 تاکنون برای حج تمتع ثبت‌نام انجام نشده و حدود یک میلیون و 200 هزار نفر در انتظار حاجی شدن هستند. البته با توجه به فرازونشیب‌های اعزام زائران به سرزمین وحی، در یک دهه اخیر کم‌تر از 500 هزار ایرانی به حج تمتع مشرف شدند.
وقفه 15 ساله برای ثبت‌نام حج تمتع/ چند ایرانی در 10 سال اخیر حاجی شدند؟+جدول
خبرگزاری فارس ـ گروه حج و زیارت ـ مریم سادت آجودانی: این روزها که خبرهایی از حج تمتع منعکس شده و سازمان حج و زیارت هم فراخوانی برای تکمیل و بروزرسانی اطلاعات دارندگان فیش حج تمتع منتشر کرده است، بازار خرید و فروش فیش حج هم رونق گرفته و برخی در جست‌وجوی خرید فیش حج و برخی هم به دنبال مشتری برای واگذاری فیش حج خود هستند.
تشرف کم‌تر از ۵۰۰ هزار ایرانی به حج تمتع در یک دهه اخیر
آخرین باری که ثبت‌نام حج تمتع انجام شد، سال ۱۳۸۶ بود که پس از آن مسؤولان بر اساس برنامه‌ریزی پیش‌بینی می‌کردند که پس از حدود ۱۵ سال همه متقاضیان حج تمتع که ثبت‌نام کرده‌اند، می‌توانند حاجی شوند.
اما حج تمتع با فراز و نشیب‌هایی همراه شد؛ تا جایی که در یک دهه گذشته کم‌تر از ۵۰۰ هزار نفر از کشورمان به حج تمتع مشرف شدند. چرا که در سال ۱۳۹۵ به دلیل قطع روابط سیاسی با عربستان و بی‌مسؤولیتی سعودی‌ها در فاجعه منا، حج تمتع برای ایرانیان برگزار نشد و در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نیز سعودی‌ها هیچ زائر خارجی را به خاطر شیوع کرونا برای حج تمتع پذیرش نکردند و امسال هم که مجوز حضور زائران خارجی در ایام حج را دادند، سهمیه کشورها را به کم‌تر از ۵۰ درصد سهمیه رسانده و از ایران اسلامی که در حج تمتع ۹۹ سهمیه آنها ۸۷ هزار و ۵۵۰ نفر بود، ۳۹ هزار و ۶۳۵ نفر پذیرش کردند.
سال تعداد حجاج ایرانی
۱۳۹۱ ۷۵ هزار نفر
۱۳۹۲ ۶۴ هزار و ۱۵۲ نفر
۱۳۹۳ ۶۱ هزار نفر
۱۳۹۴ ۶۱ هزار نفر
۱۳۹۵ -
۱۳۹۶ ۷۹ هزار و ۷۰۰ نفر
۱۳۹۷ ۸۲ هزار و ۸۰۰ نفر
۱۳۹۸ ۸۷ هزار و ۵۰۰ نفر
۱۳۹۹ -
۱۴۰۰ -
۱۴۰۱ ۳۹ هزار و ۶۳۵ نفر
۱۵ سال ثبت‌نام حج تمتع متوقف شده است/ حدود ۱.۲ میلیون نفر در نوبت تشرف
همین امر موجب شده تا هم‌اکنون حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در انتظار تشرف به سرزمین وحی در ایام حج تمتع باشند و به دلیل نامشخص بودن اعزام آنهایی که سال‌ها قبل برای زیارت خانه خدا در ایام حج تمتع ثبت‌نام کرده‌اند، از سال ۱۳۸۶ تاکنون همچنان خبری از ثبت‌نام جدید برای حج تمتع نباشد. چرا که باید آنهایی که دارای فیش حج هستند و بیش از ۱۵ سال قبل برای این سفر معنوی سپرده‌گذاری کرده‌اند، به حج تمتع مشرف شوند تا مسؤولان نیز بتوانند دوباره ثبت‌نام جدید را رقم بزنند و متقاضیان هم نام‌نویسی کنند.
اما حالا که خبری از ثبت‌نام جدید نیست و بیش از یک میلیون نفر همچنان در صف تشرف به حج تمتع به سر می‌برند، بسیاری از افراد که فیش حج تمتع ندارند، مشتاق تشرف به حج تمتع هستند. بر همین اساس، مجبورند از آنهایی که قصد فروش فیش دارند، آن را خریداری کنند. از طرفی هم برخی که فیش حج را سال‌ها قبل خریداری کرده‌اند، دیگر استطاعت مالی یا جسمی ندارند و یا به هر دلیلی قصد تشرف به حج تمتع را ندارند و ترجیح می‌دهند فیش حج خود را به دیگری واگذار کنند.
در این بین سازمان حج و زیارت، سامانه تشرف را طراحی و راه‌اندازی کرده است تا متقاضیان خرید یا فروش فیش حج بتوانند به صورت قانونی اقدام کنند. البته همچنان بسیاری از دفاتر و مراکز هستند که بدون نیاز به مراجعه به سامانه تشرف یا حتی قوانین سازمان حج و زیارت، اقدام به خرید و فروش فیش حج می‌کنند و با توجه به اینکه سازوکار و قیمتی هم برای فیش‌های حج مشخص نشده است، برخی فیش‌های حج با قیمت نجومی خرید و فروش می‌شود.
علاوه بر این، افرادی هم هستند که به دلیل اینکه امکان تشرف به این سفر معنوی را ندارند، فیش خود را به صورت رایگان در اختیار مشتاقان زیارت خانه خدا قرار می‌دهند. با این وجود، اکنون که هزینه حج تمتع با افزایش قیمت ارز بالا رفته است، ممکن است بسیاری از دارندگان فیش حج دیگر استطاعت مالی برای تشرف به این سفر معنوی نداشته و قصد فروش فیش خود را داشته باشند.
حج تمتع ۱۴۰۰
مدیریت هزینه‌ها از سوی سازمان حج و زیارت برای جلوگیری از گرانی حج تمتع
البته امسال هم رئیس سازمان حج و زیارت گفته بود که شاید حج امسال آخرین حج ارزان باشد. امسال حجاج از سال ۱۳۹۹ هزینه حج را به صورت کامل پرداخت کرده بودند و برای جلوگیری از افزایش دوباره هزینه‌ها، این مبلغ در بانک مرکزی تثبیت شد؛ به طوری که از یک هزار و ۸۲۰ میلیارد تومان، ۸۰۰ میلیارد تومان آن برای خرید ارز اختصاص پیدا کرد و به این ترتیب سازمان حج و زیارت توانست با مدیریت هزینه‌ها، حج تمتع امسال را با قیمت ۴۵ میلیون تومان برگزار کند.
این امر در حالی است که هزینه حج تمتع از سوی عربستان، رشد قابل توجهی پیدا کرده بود و حتی سعودی‌ها جدای مالیات بر ارزش افزوده، هزینه ایام تشریق را نیز حدود یک هزار و ۲۰۰ دلار افزایش دادند و اگر سازمان حج و زیارت به درستی هزینه‌ها را مدیریت نمی‌کرد، زائران باید فقط برای افزایش هزینه‌ها بیش از ۳۰ میلیون تومان می‌پرداختند.
اکنون هم که با رشد نرخ ارز نسبت به سال‌های گذشته مواجه هستیم، به نظر می‌رسد که دولت قرار است ارز ۲۴ هزار تومانی به حجاج اختصاص دهد. چرا که حجت‌الاسلام عبدالفتاح نواب، نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت با اشاره به هزینه پنج هزار دلاری حج تمتع، پیش‌بینی کرد که قیمت حج آینده ۱۲۰ میلیون تومان شود.
وضعیت و هزینه حج تمتع آینده هنوز مشخص نیست
البته همچنان با توجه به اینکه عربستان به صورت قطعی وضعیت حج تمتع را مشخص نکرده و دولت هم درباره ارز اختصاص یافته به عملیات حج تمتع جلسه‌ای برگزار نکرده است، نمی‌توان به طور قطعی هزینه حج را اعلام کرد. اما با افزایش نرخ ارز، به نظر می‌رسد که هزینه حج تمتع آینده حداقل ۲ برابر حج تمتع امسال باشد.
به گزارش فارس، امسال ۳۹ هزار و ۶۳۵ نفر از زائران کم‌تر از ۶۵ سال به حج تمتع مشرف شدند و در حالی که هزینه حج تمتع ۳۲ تا ۴۱ میلیون تومان در سال ۱۳۹۹ اعلام شده بود، به دلیل افزایش لحظه آخری هزینه حج توسط سعودی‌ها، زائران به طور متوسط هفت میلیون دیگر پرداخت کردند و عازم زیارت خانه خدا شدند.